Voorval met Dingo in Afghanistan (15 maart 2019)
Onvoldoende voorbereid naar Afghanistan
De voorbereiding van Nederlandse militairen op hun inzet in de NAVO-geleide missie Resolute Support in Afghanistan (2014-2021) was gebrekkig. Formeel waren de landmachtmilitairen gereed voor inzet als zij naar het uitzendgebied vertrokken. In werkelijkheid hadden zij echter onvoldoende getraind met de Duitse voertuigen waarmee zij in Afghanistan hun werk moesten doen. Herhaalde signalen vanuit Afghanistan dat verbeteringen nodig waren, haalden in zeven jaar tijd niets uit. Dit concludeert de Inspectie Veiligheid Defensie in haar onderzoek naar een ongeval met een Duits pantservoertuig tijdens een nachtoefening in Afghanistan op 15 maart 2019.
In maart 2019 arriveerde de veertiende rotatie van een Nederlandse beveiligingseenheid in Afghanistan. Tijdens een nachtelijke oefening de Duitse basis Camp Marmal in Mazar-i-Sharif, om de nieuwkomers vertrouwd te maken met hun Duitse transportvoertuig, ging het mis. Het gepantserde voertuig, de Dingo, met aan boord vijf Nederlandse militairen, belandde in een greppel en kantelde. Twee militairen liepen daarbij letsel op, van wie één ernstig. Vier van de vijf waren niet vertrouwd met het voertuig en wisten niet hoe het boordluik kon worden geopend. Ook lukte het de bemanning niet de radio te gebruiken om alarm te slaan.
“Het is een ogenschijnlijk klein voorval. Het beeld dat erachter vandaan komt, is echter niet fraai”, aldus Wim Bargerbos, inspecteur-generaal van de Inspectie Veiligheid Defensie. “De werkelijkheid achter het voorval is namelijk dat de voorbereiding op deze missie van meet af aan gebrekkig was en dat dit in de daaropvolgende zeven jaar niet is hersteld”.
Onvoldoende getraind
Vanaf november 2014 tot juni 2021 nam Nederland deel aan de missie Resolute Support in Afghanistan. Vanwege personele en materiële tekorten en uit financiële overwegingen besloot Defensie de Nederlandse militairen uit te rusten met Duits materieel. Ze moesten daarmee dan wel vertrouwd worden gemaakt. Dat gold ook voor de beveiligingseenheid die opereerde vanaf de Duitse basis Camp Marmal in Mazar-i-Sharif. De militairen waren op papier klaar voor inzet als ze naar Afghanistan vertrokken. In de praktijk hadden zij onvoldoende getraind met de Duitse Dingo waarmee zij daar moesten gaan werken.
Geen ruimte voor herstel, geen geleerde lessen
De tekortkomingen manifesteerden zich in volle omvang op het uitvoerende niveau in het inzetgebied. In Afghanistan ontbrak echter de ruimte voor herstel van de onvolledige training, want de mogelijkheden om met de Dingo te oefenen bleken beperkt. De voertuigen ter plekke werden intensief ingezet en waren vaak niet beschikbaar voor oefendoeleinden. Doordat ervaringen en signalen vanuit het inzetgebied werden genegeerd of tot op hoog niveau bleven hangen, faalde ook het leer- en evaluatieproces.
Geen risicomanagement
Defensie heeft bij aanvang van de Resolute Support missie geen operationele risicoanalyse opgemaakt. Formeel was het gebruik van Duitse voertuigen een aandachtspunt, maar daarbij is het gebleven; Defensie nam de hiermee samenhangende risico’s gedurende de zeven jaar die de missie heeft geduurd niet weg.
Aanbevelingen van de inspectie
Het belang van een zorgvuldige voorbereiding van militaire missies is evident, te meer als Nederlandse militairen met niet-organiek materieel worden uitgerust. Als de voorbereiding te wensen overlaat en Defensie niet in staat is onvolkomenheden gedurende de uitvoering van de missie te herstellen, komt de veiligheid van uitgezonden militairen in het gedrang. Op grond van de bevindingen in dit onderzoek beveelt de IVD de Commandant der Strijdkrachten en zijn ondercommandanten het volgende aan:
- Houd het inzetgereedheidsproces kritisch tegen het licht, met bijzondere aandacht - tot op het hoogste niveau - voor de opdrachtverstrekking, de doelbereiking en mogelijkheden tot bijsturing. Veranker risicomanagement nadrukkelijk in het inzetgereedheidsproces.
- Garandeer dat eenheden die voor inzet worden bestemd tijdens het inzetgereedheidsproces over de middelen beschikken waarmee zij hun taken in het inzetgebied moeten gaan uitvoeren. Als dat bij uitzondering niet kan, koppel daar dan een concrete opdracht aan en toets of die naar behoren is uitgevoerd.
- Als het inzetgereedheidsproces pas in het inzetgebied kan worden voltooid, verklaar eenheden dan ‘onder voorbehoud’ inzetgereed voordat zij Nederland verlaten. Koppel aan dat voorbehoud een concrete opdracht in het inzetgebied en toets of die naar behoren is uitgevoerd.
- Zorg voor brede toegankelijkheid en bekendheid van de processen van leren en evalueren en laat zien dat bruikbare signalen worden benut, niet genegeerd. Koppel álle signalen terug.
Lees het onderzoeksrapport en bijlagen via de link hieronder.